3 Nisan 2012 Salı

ETNA YANARDAG

Avrupa'nın en büyük yanardağı 'Etna'
Avrupa kıtasındaki en yüksek yanardağı olan Etna'nın şu anki yüksekliği 3.326 metredir.Zirvedeki püskürmelerle bu yükseklik zaman zaman değişmektedir. Dağ, 1865'deki yükekliğine göre 21,6 m daha alçaktır.
Ayrıca Etna İtalya'da Alplerin güneyindeki en büyük dağ olma özelliğine sahiptir. 1190 km² alan kaplamakta, taban çevresi 140 km'ye vamaktadır. İtalya'nın en büyük üç aktif yanardağından biri olan Etna'nın yüksekliği en yakın rakibi Vezüv'ün üç katı, Stromboli'nin 3.5 katı kadardır.
Etna Yanardağı'nın daha önceki patlamaları
2006
Sicilya'da bulunan Avrupa'nın en büyük aktif yanardağı Etna yeniden faaliyete geçmişti. İki ay içinde altıncı kez faaliyete geçen yanardağ, hafif yer sarsıntılarının ardından kül ve lav püskürtmeye başlamıştı. Yanardağdan çıkan kül bulutlarının da uzak yerlerden de görüldüğü ve görüş alanını kısıtladığı belirtilmişti. Yanardağın püskürttüğü kızgın lavlar iki geniş kol halinde Bove vadisine doğru ilerlemişti.
2006
Yanardağınn püskürttüğü lavlar, çevre halkı tarafından da izlenmişti. Her 2-3 ayda bir hareketlenen 3 bin 300 metre yüksekliğindeki Etna yanardağı, en son 1992 yılında büyük patlamalara sahne olmuştu.Son görkemli püskürüşü ise 2001 yazında seyredilmişti.
2007 Mayıs
Sicilya adasındaki ünlü Etna yanardağı,2007 Mayıs'ında yine faaliyete geçerek çevresini sarsmıştı. Sicilya volkanoloji enstitüsü yetkilileri, Avrupa'nın en yüksek faal yanardağının yamaçlarından lav akmaya başladığını bildirmişti. Sismik hareketlerin akşam saatlerinde başladığını belirten uzmanlar, kraterin ağzındaki indifa faaliyetlerinin hızlandığını kaydetmişti.
2007 Mayıs
Yanardağın yamaçlarından birinin çatlayıp lavların akmaya başladığını bildiren uzmanlar, lavların çevredeki yerleşim birimleri açısından tehdit oluşturmadığını belirtmişti. 3295 metrelik Etna, 29 Mart ve 11 Nisan'da da faaliyete geçmişti.
2007 Eylül
Ve bugün Avrupa'nın uyuyan devi Etna yine uyandı.Gece saatlerinde lav püskürmeye başlayan yanardağ İtalya'ya korkulu anlar yaşatıyorETNA YANARDAĞISicilya Adasında Avrupa’nın en yüksek, dünyânın ise büyük volkanlarından biri. Faal bir volkandır. Catania’nın 29 km kuzeyindedir. Eski Yunanca ismi Aitne, Roma dilinde Aetna idi. Sicilyalılar bugün Mongibello demektedirler. Deniz seviyesinden 3308 m yüksektedir. Volkanın bir iç, bir de dış konisi vardır. İç konisinin içinde ana krater bulunur. Dış koninin ise uç kısmı patlamalardan mütevellit kısalmıştır. İç koninin yüksekliği 3260 m olup, boyu gittikçe azalmaktadır. 1190 kilometrekarelik bir alanı kaplar. Dış koninin bu kadar büyük olmasının sebebi, yamaçlarında yüzlerce parazit kül konisi bulunmasıdır. Ayrıca üst üste gelen lav akıntılarının da bunda rolü büyüktür. Zirve kraterinden itibaren 32 kilometrelik yarıçaplı bir dâire içinde 200’den fazla parazit konisi vardır. Parazit konilere yatay patlamalar sebeb olmaktadır. Bu konilerden Rossi Dağı gibi bâzıları Etna’nın tabanından 135 m yüksektedir. Dağın etrâfını bir demir yolu çevirmektedir. Uzak ve az meyilli bölgelerdeki topraklar çok verimlidir. Böyle yerler değerlendirilmektedir. Nisbeten biraz daha meyilli olan bölgeler ormanlıktır. Ormanlık bölgeden biraz daha yükseğe çıkınca küllerle dolu bir bölgeye gelinir.

Etna’nın uzun bir faaliyet tarihçesi vardır. Vezüv’den farklı özelliklere sâhiptir. M.Ö. 475 senesinden beri 200’den fazla patlama kaydedilmiştir. M.Ö. 800’de Homer, Etna Dağından bahsetmiştir. Virgil (M.Ö. 70-M.S. 19), eseri Aeneid’de Etna’nın bir patlamasını tasvir etmiştir. Diodorus Siculus’a göre M.Ö. 396’da Etna Dağından akan 3 km genişliğinde 38 km uzunluğundaki bir lav akıntısı Kartaca ordusunun ilerlemesini engellemiştir. Felâketlere sebeb olan patlamalardan tesbit edilen başlıcaları, 1169, 1329, 1536, 1669 târihlerinde vukû bulmuştur. Bunlardan 1169 püskürmesi en şiddetlisidir. Bu sırada zirve konisi tamamen alçalmış, 16 km uzunluğudaki muazzam lav akıntısı, Cataina şehrini harab ederek, denize ulaşmıştır. 1971’de ise krater yakınındaki 99 senelik rasathane patlama sebebi ile tahrip olmuştur. G.İmbo tarafından, Etna Dağının volkanik faaliyetlerinin târihçesi üzerinde 1669’dan 1928’e kadar olan dönemi ihtivâ eden bir çalışma yapılmıştır. Bu dönemde 33 patlama oldu. Patlama aralıkları ortalama 8 seneden azdır. 1755’ten 1923’e kadar vukû bulan patlamalar aşağı-yukarı 6,5 senelik periyotlara rastgelir. G.İmbo bunu 3 dönem kabul eder:

1755-1898 - 54 sene.

1809-1865 - 56 sene.

1865-1908 - 43 sene.

1908-1971 arası sükun devresidir. Etna’nın patlamaları “çevresel patlamalar”dır. “Lavlar koninin yamaçlarındaki yarıklardan çıkar. Genellikle fissürlerin üst kısımlarında patlamalı erüpsiyonlar ile kül konileri meydana gelirken, alt kısımlarından lavlar çıkar. Bâzı çok kuvvetli püskürmelerde lavlar kırıkların üst kısımlarından da çıkar ve yarığı tamâmen kaplayıncaya kadar devâm eder. G.İmbo’nun tesbit ettiği volkanik faaliyet periyoduna göre Etna’da 1963 yılında yeni bir püskürmenin olması gerekirdi. Zîrâ, kabul ettiği 55 yıllık dönem bu târihe rastlamaktaydı. Zayıf püskürmeler, 1963 yılına kadar ortalama 7 yıllık aralıklarla daha önce mevcut kırıklar üzerinde meydana geldi. Son iki lav akıntısı 1951’de ve 1958 yıllarında görüldü. Ayrıca, tahmin edilen 1963 erüpsiyonu 8 yıllık bir gecikmeyle 1971 yılında vukû buldu.